Cele i zadania

Obrona cywilna w Polsce stanowi system o sprecyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Jest zespolona ze wszystkimi szczeblami administracji państwowej i samorządowej, podmiotami gospodarczymi (niezależnie od osobowości prawnej), organizacjami społecznymi oraz z całym społeczeństwem. Siłą obrony cywilnej jest jej powszechność, oznacza to, że wszyscy obywatele naszego kraju uczestniczą w ochronie grup ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji zagrożenia.

Zadania obrony cywilnej w czasie pokoju:

  • planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych zarówno ludności, jak i zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury
  • wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności 
  • przygotowanie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia 
  • gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności 
  • wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń 
  • systematyczne szkolenie w zakresie OC:
    • kadr kierowniczych administracji rządowej i samorządowej,
    • formacji OC
    • ludności w ramach powszechnej samoobrony
  • współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska, oraz usuwanie ich skutków

Zadania obrony cywilnej w czasie wojny:

  • wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie,
  • organizacja ewakuacji ludności,
  • zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia,
  • organizacja oraz przeprowadzenie akcji ratunkowej,
  • udzielanie pomocy medycznej poszkodowanym,
  • organizacja pomieszczeń oraz zaopatrzenie dla poszkodowanej ludności,
  • zaopatrzenie ludności w sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,
  • likwidacja skażeń i zakażeń,
  • zabezpieczenie dóbr kultury, urządzeń użyteczności publicznej, ważnej dokumentacji,
  • doraźna pomoc w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami,
  • doraźne przywracanie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej, w tym pomoc w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej,
  • pomoc w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania
  • doraźna pomoc w grzebaniu zmarłych.

Centralnym organem właściwym w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji powołuje prezes Rady Ministrów. Terenowymi organami obrony cywilnej w administracji rządowej i samorządowej są Wojewodowie, starostowie, wójtowie oraz burmistrzowie i prezydenci miast jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin.

Do zakresu ich działania należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe i samorządowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne działające na ich terenach.

Szefowie Obrony Cywilnej województw i gmin wykonują zadania obrony cywilnej przy pomocy podległych im urzędów oraz powołanych w ich strukturach specjalistycznych komórek organizacyjnych. Za realizację zadań obrony cywilnej w zakładach pracy odpowiedzialni są ich właściciele lub kierownicy.

Ministrowie (kierownicy) urzędów centralnych mają obowiązek uwzględniania zadań obrony cywilnej w nadzorowanych przez nich dziedzinach.

Organizacje społeczne wykonują zadania obrony cywilnej w zakresie wynikającym z ich statusów i programów działania. Zasady i sposoby realizacji są uzgadniane w porozumieniach zawieranych przez ich naczelne organy z szefem Obrony Cywilnej Kraju.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej.

  • Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji.
  • Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) – w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną.
  • Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.